Download deze bijlage als PDF:
233028_SWV R&G_bijlage 3.5 v2.pdf
Vastgesteld document
ALV Vaststelling d.d. 23-06-2021
Handreiking werken vanuit ‘professional in de lead’
Inleiding
BOBS Veenendaal heeft professional in de lead uitgewerkt. We hebben gebruik gemaakt van de theorie van Ben vd Hilst ¹ en praktijkervaringen van CPOV (meesterlijk besturen op strategisch niveau, beter basisschool op locatieniveau), Wereldkidz en de Onderwijsspecialisten (de Blink). Dit document is bedoeld als handreiking om het gesprek binnen de eigen organisatie “professional in de lead” te kunnen voeren.
Uit onderzoek onder 150 scholen in Nederland komen de volgende knelpunten binnen organisaties naar voren:
- Meer gericht op de inrichting van de onderwijsorganisatie dan op de ontwikkeling van leerlingen.
- Gericht op individueel opererende onderwijsprofessionals. Geen geïnstitutionaliseerde collectieve verantwoordelijkheid.
- Borgt niet de samenwerking tussen onderwijsprofessionals.
- Samenwerking rond thema’s, niet rond leerlingen.
- Stimuleert onvoldoende het professioneel handelen van onderwijsprofessionals.
- Sterke arbeidsdeling. De verantwoordelijkheid voor de ontwikkelingsgang van leerlingen is horizontaal en verticaal opgeknipt.
- Ondoorzichtige en ingewikkelde verantwoordelijkheidsverdeling. Niet slagvaardig
Uitgangspunten bij werken vanuit de professional in de lead
Kern van de Teamgerichte Arbeidsorganisatie
- De leerkracht, ib-er, onderwijs(klassen)assistent, leerkrachtondersteuner, remedial teacher zijn allen onderwijsprofessionals (met een gedefinieerd handelingsrepertoire).
- Een aantal onderwijsprofessionals zijn collectief verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een groep leerlingen gedurende een aantal jaren: onderwijsteam.
- Het onderwijsteam heeft vergaande gemandateerde bevoegdheden om deze verantwoordelijkheid waar te maken. Dit vraagt een andere organisatiestructuur binnen vastgestelde kaders. Een onderwijsteam kan (of moet) een besluit nemen als het de volgende 5 vragen met ja beantwoordt:
- Past het genomen besluit binnen de visie van de school?
- Past het besluit binnen de financiële bevoegdheid van het team?
- Past het besluit binnen de technische kaders?
- Rijdt het besluit andere teams niet in de wielen?
- Past het besluit in de doorgaande ontwikkeling van de leerling?
Indien één van deze vragen ontkennend beantwoord wordt, is overleg met anderen nodig (andere teams, schoolleiding).
Doel
Met deze uitgangspunten kom je tot een andere wijze van vormgeven van de organisatie met als doel:
- Meer gericht op de ontwikkeling van kinderen
- Slagvaardig zijn
- Gebruik maken van de professionaliteit van de leerkracht
- Borging van samenwerking tussen onderwijsprofessionals
- Borging van samenwerking rondom leerlingen
- De autonomie, verantwoordelijkheid en regelruime van onderwijsprofessionals komt in balans met elkaar. De ondersteuners en het management is hierin ondersteunend. (Je gaat van een verticale sturing naar een horizontale samenwerking).
Werken vanuit “professional in de lead” betekent dat er een andere rol komt voor de leerkracht, het team, de IBer (en andere specialisten), de schoolleider, de bestuurder. Het betekent een rolverandering voor de gehele organisatie.
Om hiermee aan de slag te gaan zul je eerst je eigen organisatie onder de loep moeten nemen. De volgende vragen zijn daarbij onder andere relevant:
- Waar wordt intensief samengewerkt tussen onderwijsprofessionals?
- Is er samenwerking op thema of op ontwikkeling van het kind?
- Ligt het eigenaarschap bij de individuele leerkracht of bij teams?
- Is het eigenaarschap zichtbaar binnen het organogram?
- Wordt er onderscheid gemaakt tussen professionaliteit in de klas en buiten de klas?
- Wat kan je doen om de samenwerking tussen onderwijsprofessionals te institutionaliseren in de organisatiestructuur?
- Eigenaarschap betekent altijd machtsoverdracht: wil/kan ik dat wel en willen/kunnen schoolleiders dat?
- Is er voldoende ontwerpkennis in de organisatie om eigenaarschap van teams te institutionaliseren?
Wat levert het op:
- Professionals ervaren meer autonomie.
- Teams spelen flexibeler in op vraagstukken en veranderingen.
- Er wordt veel bureaucratie uit de organisatie gehaald. Er zijn korte lijnen.
- Orthopedagogen en IBers krijgen een meer coachende rol.
- Teamoverleggen zijn gericht op de ontwikkeling van kinderen.
Eigenaarschap in school:
- Samenwerking binnen en tussen teams.
- Het (onderwijs)team is collectief verantwoordelijk voor de leerling gedurende een aantal jaren.
- De organisatie moet gericht zijn op de leerling.
- De organisatie moet gericht zijn op de teams.
- De samenwerking moet geborgd zijn rond de leerlingen en niet rond thema’s.
- Noodzaak: hechte samenwerking rond de werkplek.
- Het team heeft vergaande gemandateerde bevoegdheden om deze verantwoordelijkheid waar te maken.
- Kern = teamleren.
- Professionaliteit: meerdere experts rondom een leerling.
- De professional werkt vanuit een collectief rondom de leerling (geen individueel beroep).
- Motivatie door autonomie, competentie en relatie.
Rol schoolleider/bestuurder:
- Ontwerpen
- Onderhouden (alertheid voor regressie (b.v. als teamlid zich niet conformeert aan teamoverleg).
- Bewaakt de waarden binnen de school.
- Ondersteunen
- Ondubbelzinnig handelen (vanuit respect voor eigenaarschap onderwijsteams).
- Eigenaarschap betekent machtsoverdracht.
- Is er voldoende ontwerpkennis?
Professioneel handelen
Het professioneel handelen wordt verdeeld in twee typen professionaliteit. Zie :
Type 1 (in de klas)
- Didactisch
- Pedagogisch
- Inhoudsdeskundig
Type 2 (buiten de klas)
- Steeds gericht op verbetering via reflectie, onderzoek, scholing
- Graag en vaardig samenwerken, kennisdelen
- Organisatiebewust
- Bijdragen aan organisatieontwikkeling
- Zelfstandige, initiatiefrijke, innovatieve beroepsuitoefening
Binnen SWV Rijn & Gelderse Vallei:
Scholen binnen het samenwerkingsverband met ervaring rondom deze wijze van werken:
- Wereldkidz – Veenendaal
- De Blink – Veenendaal
- Al Amana – Ede